System korzeniowy a prace ziemne
Jednym z najczęstszych błędów podczas realizacji inwestycji mający wpływ na kondycję drzew jest brak zabezpieczeń lub nieprawidłowe zabezpieczenie systemu korzeniowego podczas prac ziemnych. Zapisy o tym jak zabezpieczyć bryłę korzeniową powinny znaleźć się w dokumentacji projektowej lub wynikać bezpośrednio z decyzji środowiskowej. Niemniej jednak, często zapisy te są bardzo ogólne co w praktyce może powodować, iż wykonawca musi sam zmierzyć się z problemem prawidłowego zabezpieczenia systemu korzeniowego.
Najważniejszą metodą zabezpieczenia korzeni podczas budowy jest oczywiście wydzielenie strefy ochrony drzewa która powinna być większa niż rzut korony drzewa ( w zależności od opracowań od 50cm do 2,5m). Oczywistym jest, że im ta strefa ochrony drzewa jest większa tym drzewo zarówno w części nadziemnej jak i podziemnej jest lepiej izolowane od potencjalnych zagrożeń wynikających czy to z prac ziemnych czy utwardzania nawierzchni pod wpływem wzmożonego ruchu pojazdów obsługujących plac budowy. Stefa poprzez ustawienie barierek ochronnych i brak możliwości wkroczenia pod drzewo zabezpiecza zarówno pień i koronę jak i system korzeniowy. Jednakże zdarzają się inwestycje, które swoim zasięgiem muszą być zrealizowane w bliskiej odległości od drzewa co powoduje, że zostanie naruszony system korzeniowy. Oczywiście najlepszym rozwiązaniem jest unikać takich kolizji już na etapie projektowania, co jednak kiedy musimy wkroczyć z robotami ziemnymi w strefę ochrony korzeni?
W zależności od rodzaju inwestycji stosuje się różne technologie. W przypadku inwestycji liniowych np. przyłączenie mediów możemy rozważyć zastosowanie metody bezwykopowej np. przecisk lub przewiert. Najlepszym rozwiązaniem w tym przypadku jest zastosowanie hydraulicznej wiertnicy poziomej z agregatem hydraulicznym (wciskającym rurę). Zaletą tej metody jest oczywiście znikoma ingerencja w system korzeniowy oraz zdecydowanie mniejsza pracochłonność. Ważne jest aby nie stosować urządzeń przeciskowych wytwarzających drgania tzw. wibromłotów. Urządzenia te poprzez drgania powodują zerwanie korzeni włośnikowych praktycznie w zasięgu wszystkich korzeni absorpcyjnych co może prowadzić do uszkodzenia drzewa i obumarcia. Coraz częściej stosowana jest także metoda air spade, polegająca na odsłonięciu systemu korzeniowego za pomocą sprężonego powietrza. Dzięki temu możliwe jest zlokalizowanie korzeni bez ich uszkodzenia. Metoda ta sprawdza się też w celu rozluźnienia zagęszczonej gleby.
W przypadku kiedy konieczne jest wykonanie głębokich wykopów np. w celu postawienia fundamentów ważne jest aby prace te wykonywać ręcznie. Użycie w tym celu koparki powoduje rwanie korzeni nie tylko w miejscu kopania ale także często przy ich nasadzie. Uszkodzenia te są niewidoczne i mogą skutkować obumarciem drzewa. Tu najlepszym rozwiązaniem jest tworzenie wykopów wąskoprzestrzennych z pozostawieniem korzeni „grubych” czyli powyżej 3cm średnicy. Cięcia mniejszych korzeni należy wykonać ostrym narzędziem, gładko bez możliwości poszarpania korzenia. Odsłonięte korzenie należy zabezpieczyć przed wysychaniem oraz mrozem. Zabezpieczenie można wykonać z mat ze słomy lub tkaniny, którą latem należy bezwzględnie zwilżać. W przypadku kiedy wiemy że prace ziemne będą długotrwałe, w wykopie należy zamontować ekran korzeniowy który dodatkowo zabezpieczy korzenie przez uszkodzeniami. Najtańszym i dobrze sprawdzającym się rozwiązaniem są płyty wiórowe lub ścianka z desek wsparta na systemie pali stabilizujących. Od strony systemu korzeniowego należy okryć ją jutą bądź folią PCV. Przestrzeń między ekranem a odkrytym systemem korzeniowym należy uzupełnić mieszanką ziemi urodzajnej dbając o to aby była ciągle wilgotna. Należy pamiętać, że ekran taki powinien być zamontowany w wykopie minimum 50cm od obciętych korzeni. System ten, jeśli jest wykonany prawidłowo zabezpieczy ucięte korzenie przed możliwością dalszego uszkadzania.
Ekrany korzeniowe mają jeszcze jedno ważne zastosowanie. W przypadku młodych drzew lub nowych nasadzeń, zainstalowanie ekranu korzeniowego dodatkowo zabezpiecza nam inwestycję przed wnikaniem korzeni. Skutecznie blokuje i jednocześnie ukierunkowuje przyrastające korzenie tak aby nie niszczyły podziemnych elementów budowy. W przypadku takiego zastosowania mamy do wyboru szeroki wachlarz rozwiązań od prostych samodzielnie wykonanych ekranów z płyt drewnianych po specjalistyczne wykonane z tworzyw sztucznych membrany lub moduły. Ekran taki oprócz ochrony np. fundamentów przed korzeniami spełnia jeszcze jedną ważną funkcję. W przypadku ewentualnego remontu i potrzeby ponownego odkopania w przyszłości czy to fundamentu, czy krawężnika mamy pewność że korzenie nie są wrośnięte dzięki czemu wymiana tych elementów nie powinna spowodować uszkodzenia drzewa. Należy pamiętać, że również i w tym przypadku technologia montażu membrany lub innego rodzaju ekranu jest kluczowa dla jej prawidłowego funkcjonowania. Sposób montażu uzależniony jest oczywiście od formy ekranu jaki zastosujemy. Ważne jednak jest to, aby postawa ekranu zamontowana była poniżej podstawy fundamentu aby uniemożliwić przerastanie korzeni od dołu.
Autor Paulina Sanecka
Więcej o nas http://www.ansee.pl